Kendinizle ilgili bir duyguyu aktarırken veya soru sorulduğunda cevap verirken başkalarının söyledikleri gibi mi dile getiriyorsunuz? “Bütün insanlar böyle olduğu için ben de böyle....” diyerek mi söze başlıyorsunuz? Siz, teksiniz, özelsiniz, herkes gibi olmak zorunda, başkaları gibi düşünmek mecburiyetinde değilsiniz.
Şöyle ki, “Ben gelecek kaygısı yaşıyorum” diyen biri, bu durumuna çare bulabilirken, “Herkes gelecek kaygısı yaşar. Ben de gelecek endişesi taşıyorum” diye söyleyen bir kişi, kendi kendine sorununun çözüm kapılarını kapatmış olur. Benzer durum, toplum içinde sergilenen yanlış davranışlar için de geçerli. Kazara yanlış bir davranış gördüğümüzde veya biz yaptığımızda, “Herkes yapıyor” diyerek bir genelleme hâline geçtiğimiz olur... Ve sorun da aslında burada başlar: Neden “herkes gibi” olmaya çalışırız?
Belki içinde bulunduğumuz durumun çözümsüz olduğunu düşündüğümüz için, belki başkaları buna izin veriyorsa anormalliğin kendimizde olduğunu sandığımız için, belki de kolayımıza geldiği için...
“Herkes yapıyor” demek, bir kaçıştır; kıyafetimizi değiştirip o kalabalığa karıştığımız yerdir. Bunu yaparken farkında olmadan kendi belirgin hâlimizden, kendi özelliğimizden çıkmış oluruz. Herkesin yaşadığı gibi yaşamamak, kendi hayatımızda yepyeni bir zincirin oluşmasına sebep olur oysa. Örneğin sabah ‘herkes gibi’ değil de kendiniz istediğiniz için normalden iki saat erken kalkmak, sizi daha dinç kılabilir, işe trafiğe takılmadan gitmenizi sağlayabilir, işyerinde daha verimli olmanıza yardımcı olabilir... Ve böylece ‘herkes gibi’ kafesinden çıkmış olursunuz. Bu sadece basit bir örnek.
Bu yüzden bir düşünüp, neleri ‘herkes gibi’ yaptığımızı süzgecimizden geçirelim:
“Herkes çalışıyor, yoruluyor. Ben de yoruluyorum” dediniz mesela. Herkes aynı biçimde çalışmadığı gibi aynı şekilde de yorulmaz. Kimi insanlar çok çalıştıkları halde kolay kolay yorulmazlar, kimi insanlar biraz üzülse yorulurlar, kimileri konuşmaktan, kimileri de yürümekten yorulur... Kimileri de kendisini iyi hissettiği sürece yorulmak nedir bilmez. Öyleyse bizim kendimize odaklanmamız gerekir.
Bir meseleyi ne kadar genelleştirirsek, çözüm o kadar geç gelir. Ne kadar kendimiz odaklı düşünürsek, çözümü o kadar kolay buluruz. Çünkü doğru soru varsa doğru cevap da vardır. Yanlış sorudan doğru cevap çıkmaz.
Eğer herkesin yaptığını yapıyorsanız, o alana açıksınız demektir. Herkesin yaptığını yaparak veya söyleyerek iyileşemezsiniz.
Peki ortak insanlık hâlini nasıl hayra kullanabiliriz?
Bir yerde bir zorluk yaşadığınızda, Allah kalbe şunu verir: “Başkaları da bunu yaptı. Sen de yapabilirsin.” İnsan, ‘Herkes gibi’ duygusundan çıkarak, yaşadığı bir sıkıntıyı ‘ortak insanlık hâli’ şeklinde düşündüğünde bundan şifalanabilir. Şifalanmak için dış dünyayı suçlamamak, negatif olanı genele yaymamak, talep etmek ve şifaya açık olmak gerekir.
Faydasız ve doğru gitmeyen bir şey varsa, bunu dönüştürmenin yolu, meseleyi şahsi ele almaktır. Eğer bir acı, bir zorluk varsa bunu şifalandırmanın yolu, onu genelleştirmektir. İşte bu noktada doğru yerleştirilen duygular, size hizmet etmeye başlar.